Εκατό χρόνια από τον θάνατο του «αγίου των ελληνικών γραμμάτων»

03.01.2011 - 15:40

Σήμερα συμπληρώνονται 100 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου έλληνα συγγραφέα Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (4 Μαρτίου 1851 - 3 Ιανουαρίου 1911) ήταν ένας κορυφαίος Έλληνας λογοτέχνης, επονομαζόμενος «ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων».

Έγραψε ηθογραφικά διηγήματα και μυθιστορήματα, τα οποία κατέχουν περίοπτη θέση στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Ο Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο το 1851 και γονείς του ήταν ο ιερέας Αδαμάντιος Εμμανουήλ και η Αγγελική (Γκιουλώ) το γένος Μωραϊτίδη.

Μεγάλωσε ανάμεσα σε εννιά παιδιά (τα δύο πέθαναν μικρά) και εξοικειώθηκε νωρίς με τα εκκλησιαστικά πράγματα, τη θρησκευτική ατμόσφαιρα, τις λειτουργίες, τα εξωκκλήσια και την ήσυχη ζωή του νησιώτικου περίγυρου. Όλα αυτά του διαμόρφωσαν μια χριστιανοπρεπή ιδιοσυγκρασία, πού τη διατήρησε με πείσμα ως το τέλος της ζωής του.

Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο νησί του, εσωτερικός στην Ι. Μονή του Ευαγγελισμού. Φοίτησε (με πολλές διακοπές, λόγω οικονομικών δυσκολιών) στο Γυμνάσιο στη Χαλκίδα, τον Πειραιά και το τελείωσε στο Βαρβάκειο της Αθήνας.

Πάντα φτωχός, άρχισε από μαθητής να κερδίζει το ψωμί του με παραδόσεις και προγυμνάσεις μαθητών. Το 1872 επισκέφτηκε το Άγιο Όρος μαζί με τον φίλο του Νικόλαο Διανέλο, αργότερα μοναχό Νήφωνα, όπου παρέμεινε οκτώ μήνες ως δόκιμος μοναχός. Μη θεωρώντας τον εαυτό του άξιο να φέρει το «αγγελικό σχήμα», επέστρεψε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, την οποία, με όλες τις προσπάθειες που έκανε, δεν την τελείωσε, γιατί η φτώχεια, η ανέχεια και η επισφαλής υγεία του τού στάθηκαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Το ότι δεν πήρε το δίπλωμά του στοίχισε στον πατέρα του, ο οποίος τον περίμενε να γυρίσει καθηγητής στο νησί και να βοηθήσει τις τέσσερις αδελφές του. Οι τρεις από αυτές παρέμειναν ανύπαντρες και του παραστάθηκαν με αφοσίωση, σε όλες τις δύσκολες στιγμές του, όπως όταν απογοητευμένος από τη ζωή της Αθήνας και αναζητούσε καταφύγιο στη Σκιάθο. Οι οικονομικές του ανάγκες ήταν πολλές και σύντομα αναγκαζόταν να επιστρέψει στην Αθήνα.

Ο ίδιος σε ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα ιστορεί τη ζωή του:

"Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθω, τῇ 4 Μαρτίου 1851. Ἐβγήκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α΄ καὶ Β΄ τάξιν. Τὴν Γ΄ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἴτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ Ἰούλιον τοῦ 1872 ὑπήγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὅρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἤλθα εἰς Ἀθήνας καί ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ΄ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολήν, ὅπου ἤκουα κατ’ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰ ξένας γλώσσας.

Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἁγίους, εἴτα ἔγραφα στίχους, καί ἐδοκίμαζα να συντάξω κωμῳδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη "ἡ Μετανάστις" ἔργον μου εἰς τὸ περιοδικὸν "Σωτήρα". Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθη "Οἱ ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν" εἰς τὸ "Μὴ χάνεσαι". Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καί ἐφημερίδας."
Εργογραφία
Μυθιστορήματα και νουβέλες
 Η Μετανάστις (1880)
 Οι έμποροι των εθνών (1883)
 Η γυφτοπούλα (1884)
 Χρήστος Μηλιόνης
 Η φόνισσα
Διηγήματα
 Αγάπη στον γκρεμό
 Άγια και πεθαμένα (1896)
 Αλιβάνιστος
 Άνθος του γιαλού
 Απόλαυσις στη γειτονιά
 Αψαλτος
 Γουτού γουπατού
 Δαιμόνια στο ρέμα
 Εξοχική Λαμπρή
 Ερως - Ήρως (1896)
 Ζάνος Χαρίσης
 Η αποσώστρα (γραμμένο στη δημοτική)
 Η βλαχοπούλα (1893)
 Η στρίγγλα μάννα
 Η μαυρομαντηλού (1891)
 Η νοσταλγός
 Η παιδική πασχαλιά
 Η σταχτομαζώχτρα
 Η τύχη απ' την Αμέρικα (1901)
 Η Φαρμακολύτρια
 Η χολεριασμένη
 Θαλασσινά ειδύλλια
 Μια ψυχή
 Ναυαγίων ναυάγια
 Ο Αμερικάνος (1891)
 Ο βαρδιάνος στα Σπόρκα
 Ο Γαγάτος καί τ' άλογο
 Ο γείτονας με το λαγούτο
 Ο έρωτας στα χιόνια
 Ο καλούμπας
 Ο σημαδιακός
 Ο νεκρός ταξιδιώτης
 Ο ξεπεσμένος δερβίσης
 Ο πανδρολόγος (1902)
 Ο Πανταρώτας
 Ο φτωχός άγιος
 Ο Χριστός Ανέστη του Γιάννη
 Ολόγυρα στη λίμνη (1892)
 Όνειρο στο κύμα (1900)
 Οι μάγισσες (1900)
 Οι Χαλασοχώρηδες
 Στο Χριστό, στο Κάστρο (1892)
 Το μοιρολόγι της φώκιας (1908)
 Τ' αγνάντεμα (1899)
 Τ' αστεράκι (1908)
 Τ' μπούφ' του πλι
 Τα δυο κούτσουρα
 Τα δυό τέρατα (1909)
 Τα κρούσματα
 Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη
 Της Κοκκώνας το σπίτι
 Το ενιαύσιον θύμα (1899)
 Το Πάσχα ρωμέϊκο
 Το πνίξιμο του παιδιού
 Το χριστόψωμο (1887)
 Τρελλή βραδυά (1901)
 Φτωχός άγιος (1891)
 Υπηρέτρα (1888)
 Υπο την βασιλικήν δρύν (1901)
 Ω! τα βασανάκια
Ποιήματα
 Στην Παναγίτσα στο Πυργί
 Προς την μητέρα μου (1880)
 Δέησις (1881)
 Εκπτωτος ψυχή (1881)
 Η κοιμισμένη βασιλοπούλα (1891)
 Το ωραίον φάσμα (1895)
 Εις τους αδελφούς Γιαννάκην και Κώστα Γ. Ραφτάκη (1902)
 Νύχτα βασάνου (1903)
 Επωδή παπά στη χολέρα (1879)
 Επωδή γιατρού στη χολέρα (1879)
 Το τραγούδι της Κατίνας (1892)
 Εις ιππεύουσαν Παναγυριώτισσαν (1907)
 Ερωτες στα κοπριά (1907)

Πηγή: www.newsday.gr/article